γραμμική γραφή

Αρχαία συλλαβογραφική γραφή που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Κρήτης. Διακρίνεται σε γ.γ. Α και σε γ.γ. Β. γ. γ. A. Η γραφή αυτή ήταν σε χρήση από τον 18o έως τον 15o αι. π.Χ. Τη χρησιμοποιούσαν για τις εμπορικές τους συναλλαγές και τη γραφή των αναθημάτων στους ιερούς χώρους. Πήρε την ονομασία της από τον Άγγλο αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς, γνωστό για τις περίφημες ανασκαφές του στην Κνωσό της Κρήτης, επειδή τα σύμβολά της δεν είναι ιδεογράμματα (απεικονίσεις ζώων, πραγμάτων ή ιδεών) αλλά συνδυασμοί γραμμών. Τα ανασκαφικά ευρήματα φανερώνουν ότι η γ.γ. Α συνυπήρχε από το 1900 έως το 1600 π.Χ. με την ιερογλυφική γραφή, που αποτελούσε το αρχαιότερο σύστημα γραφής στην Κρήτη και δείγματά της συναντά κανείς σε σφραγιδόλιθους, σε ιερά κτερίσματα και άλλα αντικείμενα που δεν έχουν λατρευτική σημασία. Σύμφωνα με την άποψη των ιστορικών της περιόδου, η σύγχρονη ύπαρξη των δύο γραφών αποδίδεται στο γεγονός ότι ενώ την ιερογλυφική χρησιμοποιούσαν κυρίως για θρησκευτικούς σκοπούς ή ανάγκες, η γραφή υπηρετούσε πρακτικότερες χρήσεις που συνδέονταν με την τήρηση των λογιστικών αρχείων των ανακτόρων, την πραγματοποίηση εμπορικών λογαριασμών κ.ά. Η φορά της γραφής αυτής είναι από αριστερά προς τα δεξιά ή κάθετη, από το πάνω μέρος της πινακίδας προς τα κάτω. Η αποκρυπτογράφησή της δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη και οι μελετητές έχουν ξεχωρίσει 85 βασικά στοιχεία καθώς και ένα δεκαδικό σύστημα που φαίνεται να παρουσιάζει πολλές αναλογίες με εκείνο της γ.γ. Β. Τα σημαντικότερα δείγματα αυτής της γραφής είναι οι πήλινες πινακίδες των αρχείων των μινωικών ανακτόρων που βρέθηκαν στις ανασκαφές της Ζάκρου και στα νησιά Κέα και Μήλος. Επιγραφές του ίδιου συστήματος υπάρχουν επίσης σε τελετουργικά σκεύη, τράπεζες προσφορών, ασημένιες πόρπες και άλλα παρόμοια αντικείμενα, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην Κρήτη, στη Σαντορίνη και στην Κέα. γ. γ. Β. Το γνωστότερο σύστημα συλλαβογραφικής γραφής που χρησιμοποιήθηκε στην περιοχή του Αιγαίου κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. και αποκρυπτογραφήθηκε από τον αρχιτέκτονα Μάικλ Βέντρις με τη συνεργασία του φιλόλογου Τζον Τσάντγουικ το 1952. Η γ.γ. Β θεωρείται ότι προέρχεται από τη γ.γ. Α και σύμφωνα με την ισχύουσα ιστορική ερμηνεία, υιοθετήθηκε από τους Αχαιούς όταν κυρίευσαν την Κρήτη, μετά τη φοβερή καταστροφή των μινωικών ανακτόρων, που σημειώθηκε πριν από το 1450 π.Χ. Το σύνολο των πήλινων πινακίδων της γ.γ. Β φτάνει τις 4.500 και οι περισσότερες από αυτές βρέθηκαν στην Κνωσό, στα Χανιά, στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα και στην Πύλο. Η κατεύθυνση της γραφής αυτής είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά και ο αριθμός των στοιχείων της είναι ενενήντα, από τα οποία τα πέντε φωνήεντα συνδυάζονται με μία σειρά δώδεκα συμφώνων σχηματίζοντας ανοιχτές συλλαβές. Η γ.γ. Β δεν έχει τα τελικά σύμφωνα ν, ρ, σ, και δεν παρουσιάζει τη διάκριση μεταξύ των υγρών ρ και λ. Τα σύμβολα του δεκαδικού αριθμητικού συστήματος είναι πέντε και καθένα από αυτά μπορεί να παραταχθεί στη σειρά έως τον αριθμό εννέα. Παρά το γεγονός ότι η αποκρυπτογράφηση του συστήματος αυτού στηρίχτηκε έως έναν βαθμό και στην αξιοποίηση των ιδεογραμμάτων που συγκεφαλαιώνουν ή επεξηγούν συχνά το περιεχόμενο των πινακίδων, η ανάγνωση που πρότειναν οι Τσάντγουικ και Βέντρις αποτέλεσε αντικείμενο πολλών αμφισβητήσεων και διάφοροι μελετητές συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι οι φωνητικές αξίες της γ.γ. Β παραμένουν άγνωστες ή ότι οι ορθογραφικοί της κανόνες χαρακτηρίζονται από μία ευελιξία στη χρήση τους, η οποία επιτρέπει την πολλαπλή εννοιολόγηση μιας συγκεκριμένης λέξης.